พระญาแสนเมืองมา กษัตริย์ลำดับที่๗ แห่งราชวงศ์มังราย ทรงเป็นพระโอรสของพระญากือนา สาเหตุที่ได้พระนามว่า "แสนเมืองมา" นั้นเป็นเพราะในช่วงที่ประสูตินั้นอาณาจักรล้านนากำลังรุ่งเรือง มีท้าวพญาต่างเมืองนำบรรณาการจำนวนมากมาถวายแด่พระญากือนา



เชียงตุง

พระญาแสนเมืองมาทรงขึ้นครองราชย์ในปี พ.ศ. ๑๙๒๘ ขณะทรงมีพระชนมายุได้ ๒๓ปี เมื่อพระองค์ได้ขึ้นครองราชย์สมบัติ แต่ก็ยังไม่อาจทำพิธีราชาภิเษกได้ เนื่องจากเจ้าท้าวมหาพรหม เจ้าอาของพระองค์ซึ่งพญากือนาให้ไปครองเมืองเชียงรายนั้น ได้ยกกองทัพมาจะแย่งชิงราชสมบัติที่นครเชียงใหม่ แต่พระองค์ได้รับการสนับสนุนจากแสนผานองขุนนางคนสำคัญ ได้ทำการปราบเจ้าท้าวมหาพรหมที่คิดกบฏจนกองทัพของเจ้าท้าวมหาพรหมต้องถอยร่นไปยังเมืองเชลียงเมื่อเจ้าท้าวมหาพรหมทำการไม่สำเร็จ เจ้าท้าวมหาพรหมจึงไปขอความช่วยเหลือจากสมเด็จพระบรมราชาที่ ๑(ขุนหลวงพะงั่ว) กษัตริย์แห่งกรุงศรีอยุธยา ซึ่งใน พ.ศ.๑๙๒๙ กองทัพอยุธยาได้ยกทัพมาตีล้านนา โดยเข้าตีเมืองลำปาง แต่ไม่สำเร็จจึงล่าถอยกลับไป นับเป็นครั้งแรกที่ทัพอยุธยายกขึ้นมารบกับล้านนา เจ้าท้าวมหาพรหม ครั้นภายหลังขัดแย้งกับทางอยุธยาจึงหันกลับมาสามิภักดิ์ต่อล้านนาอีก ก่อนที่จะคืนกลับมายังล้านนา ท้าวมหาพรหมได้อัญเชิญองค์พระแก้วมรกต(ขโมย)จากเมืองชากังราวและนำไปซ่อนไว้ในพระเจดีย์วัดป่าเยียะ(วัดพระแก้วเชียงราย)โดยได้โพกปูนโบกทับไว้ และได้อัญเชิญพระพุทธสิหิงค์ไปขอเป็นไมตรีกับพระญาแสนเมืองมาโดยทางเรือทวนน้ำไปยังเมืองฝางแล้วต่อด้วยทางบกและทางเรือล่องทางแม่น้ำปิงมาถึงเวลารุ่งสางที่ท่าวังสิงห์คำ เวลานั้นแสงตะวันส่องต้ององค์พระอร่า มเรืองรองไปกระทบยังฝั่งตรงกันข้าม ตำบลแห่งนั้นจึงได้ชื่อว่า "ฟ้าฮ่าม"ดังนั้นพระญาแสนเมืองมาจึงส่งเจ้าอาไปครองเมืองเชียงรายตามเดิม ต่อมาพระญาแสนเมืองมาได้พยายามขยายอาณาเขตลงสู่ทางใต้ เพราะสุโขทัยกำลังต่อสู้กับกองทัพอยุธยา ทัพสุโขทัยโจมตีกองทัพล้านนาจนต้องล่าถอยกลับมาระหว่าง พ.ศ. ๑๙๓๐-๑๙๓๑ตั้งแต่นั้นมาพระญาแสนเมืองมาก็ทรงมุ่งทำนุบำรุงพุทธศาสนา พระกรณียกิจด้านศาสนาที่สำคัญคือ โปรดให้สร้างเจดีย์หลวง ใน พ.ศ. ๑๙๓๔ ขณะที่ทรงครองราชย์ในปีที่ ๑๖ (พระชนมายุ ๓๙ ปี) ณ กลางเมืองเชียงใหม่ แต่ยังไม่ทันแล้วเสร็จในรัชสมัยของพระองค์ (มเหสีของพระองค์ได้สร้างยอดพระธาตุเจดีย์หลวงต่อมาจนสำเร็จ) และโปรดให้หุ้มพระธาตุเจดีย์ในวัดพระธาตุหริภุญชัยด้วยแผ่นทองคำหนักสองแสนหนึ่งหมื่น (เท่ากับ ๒๕๒ กิโลกรัม) อาณาจักรล้านนา ในสมัยพระญาแสนเมืองมา ยังคงมีความเจริญรุ่งเรือง มีเศรษฐกิจดี








พระญาแสนเมืองมา สวรรคตในปี พ.ศ. ๑๙๔๔ ทรงมีราชบุตร ๓ องค์คือ เจ้าอ้าย เจ้ายี่กุมกาม และเจ้าสามฝั่งแกน เจ้าอ้ายไม่ปรากฏพระประวัติ ส่วนเจ้ายี่กุมกามทรงประสูติในเวียงกุมกาม ส่วนเจ้าสามฝั่งแกนทรงประสูติที่พันนาฝั่งแกน ขณะที่พระมารดาซึ่งเป็นเจ้าหญิงจากสิบสองปันนา กำลังเดินทางกลับจากสิบสองปันนามาเชียงใหม่ เจ้าสามฝั่งแกนได้รับความไว้วางใจจากพระญาแสนเมืองมาผู้เป็นพระบิดา โดยที่ได้ทรงเตรียมการไว้ให้เจ้าสามฝั่งแกนขึ้นครองราชย์ในเวลาต่อมา.....



ขอบคุณที่มา : Facebook เรื่องเล่าล้านนา